ارزیابی عوامل موثر بر مصرف آب شرب خانوار و پیش بینی تقاضای آن (مطالعه موردی شهر نیشابور)

روند افزایشی تقاضا برای آب در همه مناطق جهان مسئله ای اجتناب ناپذیر است. با توجه به رشد جمعیت، گسترش صنعت، بالارفتن سطح بهداشت و رفاه عمومی، سرانه منابع تجدید شونده مانند آب رو به کاهش است. بیش از دو دهه است که جهان به این نتیجه مهم رسیده است که در مدیریت منابع آب باید بیشتر به مدیریت تقاضا تا مدیریت عرضه توجه کرد. بطور کلی تمامی اقداماتی که بر کیفیت و کمیت آب ورودی به یک سیستم مصرف موثرهستند، بخشی از مدیریت عرضه می باشد و هر آنچه که بر مصرف و یا اتلاف آب پس از آن موثر است مدیریت تقاضا است. برنامه ریزی دقیق به منظور بهره برداری بهینه از منابع آب نیازمند کسب اطلاعاتی از عوامل عمده تأثیرگذار بر تقاضای آن است که می تواند از طریق برآورد تابع تقاضای آب به دست آید. برآورد تابع تقاضای آب این امکان را برای مسئولان فراهم می سازد تا بتوانند به بهترین شکل به نیازمندی های آب مصرفی در بخش های مختلف مصرف از جمله مصرف شهروندان با استفاده از حساسیت تقاضا نسبت به متغیر های تأثیر گذار پاسخ دهند. در کشور ما صرفنظر از مشکل کم آبی، مشکلات طبیعی و جغرافیایی همچون وجود آب و هوای خشک، توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارندگی، بالا بودن میزان تعرق، شور شدن آبهای شیرین و مشکلات اجتماعی نظیر تلفات مصرف آب در بخش های مختلف وجود دارد که لزوم یک برنامه ریزی دقیق برای بهره برداری بهینه از منابع آب را یک امر اجتناب ناپذیر نموده است. هدف این پایان نامه بررسی عوامل موثر بر تقاضای آب شرب خانوار و پیش بینی آن در شهر نیشابور است. در تحقیق حاضر، تابع تقاضای آب از تابع مطلوبیت استون- گری استخراج و با استفاده از روش اقتصاد سنجی مدل اثرات تصادفی، برآورد شده است. داده ها به صورت تابلویی و سالانه بوده و مربوط به 266 خانوار شهر نیشابور طی دوره زمانی 1382-1386 می باشد. با استفاده از متغیرهای قیمت متوسط، درآمد سرانه، شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی و متوسط درجه حرارت هوا، تابع تقاضای آب شرب خانوار برآورد شده است. کشش قیمتی تقاضا 0/15-، کشش درآمدی تقاضا 0/15 و کشش متقاطع تقاضا 0/00025- به دست آمده است. در مجموع، کم کشش بودن تقاضای آب خانوار نسبت به درآمد و قیمت و همچنین مکمل بودن آب با سایر کالاهای مصرفی تأیید شده است. همچنین متوسط دمای هوا در مدل برآورد شده معنی دار نمی باشد. به منظور پیش بینی مصرف آب، سه سناریو ارائه شد. نتایج نشان می دهد که اگر قیمت آب برای سالهای آینده افزایش نیابد، با افزایش درآمد سرانه مصرف سرانه آب خانوار افزایش می یابد. به علاوه افزایش تعرفه ها در سالهای آینده مصرف سرانه آب خانوار را در شبانه روز کاهش می دهد.